Het microbioom beïnvloedt de gezondheid van de huid

Het microbioom van de huid

In het dagelijks leven hebben wij de neiging het idee te onderdrukken dat er een wereld bestaat die onzichtbaar voor ons is aan de oppervlakte van onze huid. Maar deze microflora levert een doorslaggevende bijdrage om onze huid gezond en dus stralend mooi te houden. We hebben het over het zogenaamde microbioom, of beter gezegd het microbioom van de huid.

Deze bevindt zich aan de oppervlakte van je huid, d.w.z. op de opperhuid. De opperhuid is de bovenste laag van de huid en bestaat zelf uit verschillende microscopisch dunne laagjes. De buitenste laag van de opperhuid is de hoornlaag (stratum corneum). Hier wordt de zogenaamde huidbarrière gevormd, waar je waarschijnlijk al vaak over heeft gehoord.

De huidbarrière werkt als je persoonlijke beschermlaag tegen invloeden van buitenaf - en staat in directe wisselwerking met het microbioom van de huid.

Wat is een huidmicrobioom?

Het microbioom omvat alle micro-organismen die in en op je lichaam leven. Het huidmicrobioom verwijst dan ook naar de micro-organismen die onze huid koloniseren. Er zijn drie hoofdfiguren in deze gemeenschap: bacteriën, virussen en schimmels. De meeste ervan zijn volkomen onschadelijk; in feite ondersteunen ze zelfs het gezonde evenwicht van onze huid.

De samenstelling van dit microscopisch ecosysteem is even individueel als iemands eigen vingerafdruk. Dus ieder mens draagt zijn persoonlijke microbioom met zich mee.

Goede bacteriën op de huid

In verband met het microbioom van de huid ligt de nadruk vooral op bacteriën. Volgens de huidige wetenschappelijke kennis leven er alleen al op de huid meer dan 1.000 verschillende soorten.¹ De eencellige microben hebben een eigen stofwisseling en voeden zich met suiker, eiwitten en vet. Om hun eigen habitat, d.w.z. onze huid, te beschermen, treden zij ook op tegen indringers en concurrenten. Dit is natuurlijk in ons voordeel.

Tot de meest voorkomende vertegenwoordigers onder de nuttige en zogenaamde "goede" bacteriën die op de huid leven, behoren de stafylokokken. Er is echter een zwarte schaap in hun familie: Stapyhlococcus aureus.

Het is meestal onschadelijk en maakt deel uit van de normale huidflora. Als deze natuurlijk voorkomende kiem zich echter bijzonder sterk weet te verspreiden, kan dat leiden tot ontstekingen van de huid.

Vanuit het wetenschappelijk perspectief van vandaag hebben bacteriën dus twee persoonlijkheden: goed en kwaad - Dr. Jekyll en Mr. Hyde. Wanneer de levensomstandigheden en de interactie van de afzonderlijke micro-organismen in evenwicht zijn, helpen de micro-organismen mee en dragen zij samen bij tot de gezondheid van de huid. Maar als de microbiële gemeenschap uit balans is of de leefomstandigheden op de huid negatief veranderen, kunnen bacteriën zoals Staphylococcus aureus Mr. Hyde worden!

Omslagfoto van een galerij met feiten over het microbioom van de huid

De door micro-organismen gekoloniseerde oppervlakte van de huid bedraagt 25 vierkante meter, als de zweetklieren en haarzakjes worden meegerekend.

2 procent van ons lichaamsgewicht is gebaseerd op micro-organismen.

Het microbioom van onze huid herbergt 1.000 soorten bacteriën.

Virussen en hun slechte reputatie

Je hebt misschien gehoord over de nuttige eigenschappen van sommige bacteriën. Maar het is moeilijk voor te stellen dat virussen ook hun goede kanten kunnen hebben. Toch dragen ze bij tot het natuurlijke evenwicht van het microbioom. In en op ons lichaam leven naar schatting 380 biljoen virussen.³ Zij zijn veel kleiner dan bacteriën en hebben, in tegenstelling tot bekende virale ziekteverwekkers zoals coronavirussen, griepvirussen of Ebola, geen schadelijke effecten. Er is echter weinig bekend over hun precieze functie in de interactie van de huidflora.

Schimmels op de huid

Je hebt waarschijnlijk ook minder gunstige associaties met schimmels - tenminste als ze op je huid zitten in plaats van op je bord. Schimmels zijn meercellige micro-organismen en zijn veel groter dan virussen en bacteriën. Ze maken ook deel uit van een gezond microbioom. Met ongeveer 0,1 procent is hun aandeel echter zeer klein; hun rol in het behoud van een gezonde huid is nog grotendeels onduidelijk.³

Wat doen bacteriën in het microbioom?

Een gezonde huid heeft een evenwichtig microbioom met een verscheidenheid aan verschillende micro-organismen. Zij vormen een levende beschermlaag voor de huid en hebben een positief effect op de gezondheid van ons grootste orgaan. Het huidmicrobioom ondersteunt de natuurlijke zuurmantel van de huid en verbetert zo de werking en de weerstand van de huidbarrière.

De PH waarde in huidverzorging

De micro-organismen van ons huidmicrobioom remmen ook de groei van ziekteverwekkers door zich te doen gelden tegen indringers in de strijd om voedingsstoffen en leefruimte, bijvoorbeeld tegen schadelijke bacteriën. Om dit te doen, produceren ze antimicrobiële moleculen. Maar dat is nog niet alles: naast deze "afweerstoffen" produceert het microbioom ook nuttige stoffen voor de opperhuid - waaronder lipiden, die op hun beurt de regeneratieprocessen van onze huid positief beïnvloeden.

Je kunt hier meer lezen over de functie van de huidbarrière en de invloed van lipiden:

Plantaardige olie voor huidverzorging

Als het natuurlijke evenwicht van het microbioom wordt verstoord, zodat sommige bacteriën de overhand krijgen, raakt de delicate structuur uit evenwicht.

Dit kan leiden tot jeuk, droge huid en huidziekten. Er is bijvoorbeeld ontdekt dat de huid van mensen die lijden aan neurodermitis een veranderd microbioom heeft.⁴

Oorzaken van veranderingen in het microbioom

Veranderingen in het huidmicrobioom beïnvloeden de natuurlijke beschermingsfunctie van je huid. Maar wat kun je doen voor een gezonde huidflora?

Allereerst moet je weten dat de samenstelling van het microbioom tot op zekere hoogte genetisch bepaald is. Onze leeftijd speelt ook een rol. Natuurlijk hebben we weinig controle over deze twee factoren. Het ecosysteem van bacteriën en andere microben reageert echter ook op verschillende omgevingsfactoren - en die kunnen wij beïnvloeden. Eén hefboom is onze levensstijl.

Blijkbaar zijn bacteriën een beetje zoals wij: ze houden niet van stress. Vandaag weten we dat een evenwichtig leven en gezonde voeding bijdragen tot het evenwicht van ons microbioom.

Negatieve effecten op ons microbioom kunnen ook worden waargenomen bij het nemen van medicatie. Natuurlijk kunnen we antibiotica niet altijd vermijden; ze zijn onmisbaar voor bepaalde bacteriële infecties. Wij moeten ons er echter van bewust zijn dat zij, naast hun eigenlijke doel, ook nuttige bacteriën kunnen doden. Daardoor kan een onevenwicht onder de bacteriën ontstaan; de huidflora raakt uit balans. Er is een soortgelijk verband met het reinigen van de huid: Wie zich te vaak, te heet en met te intensieve producten wast, verwijdert niet alleen ongewenste bacteriën, maar brengt ook het evenwicht van het huidmicrobioom in gevaar.

Tussen haakjes: veranderende sociale structuren hebben ook een invloed op ons huidmicrobioom. Het leven in grote sociale gemeenschappen met veel familieleden, lichamelijk contact en knuffelen met oma, opa, mama, papa, zussen, broers, kat, hond en de geit in de stal heeft ook de samenstelling van ons huidmicrobioom gevormd en het meer divers gemaakt. Dus de uitwisseling van bacteriën hoeft in principe geen slechte zaak te zijn. Met het kleiner worden van gezinnen en gemeenschappen wordt onze huidflora steeds eendimensionaler en dus negatief beïnvloed in haar biologie. Dit zou ook een verklaring kunnen zijn voor de toename van atopische aandoeningen en allergieën.⁵

Dit houdt het microbioom van je huid in balans:

Voor een evenwichtig microbioom moet u stress vermijden, uw huid beschermen tegen de zon en een goede slaaphygiëne handhaven.

Microbiome vriendelijke huidverzorging heeft een pH van 4,5 tot 5, is vochtinbrengend en op basis van plantaardige oliën.

Jouw microbioom, onze huidverzorging: een perfecte match

Als het op lichaamshygiëne aankomt, moet je er altijd voor zorgen dat jouw reiniging zacht en pH-huidvriendelijk is: Wrijf niet te hard, zet het water niet te heet en gebruik reinigingsproducten die het vochtgehalte op peil houden en de hydrolipidenfilm van je huid beschermen. Voor de gevoelige huid is het belangrijk om nog voorzichtiger te zijn.

Speciale microbiome-vriendelijke producten houden het natuurlijke evenwicht van je huidflora in stand. In samenwerking met onafhankelijke instituten hebben we bewezen dat Kneipp doucheproducten het natuurlijke microbioom van de huid niet aantasten.

Microbioom vriendelijk douchen

Het bewijs van onze belofte

Zoals bij alle andere beloften die wij doen, hebben wij ook de zogenaamde microbieel-vriendelijkheid van onze producten laten bewijzen. In samenwerking met onafhankelijke instituten maakt Kneipp Skin Research gebruik van moderne moleculair-biologische analyse-instrumenten voor 16S rRNA-gensequencing. Enerzijds bevat het 16S rRNA-gen sterk geconserveerde gebieden die in alle organismen - ook in bacteriën - hetzelfde zijn. Hierdoor kan het gen worden geïdentificeerd voor analyse.

Zodra het gen is geïdentificeerd, volgt de tweede stap. Naast de onveranderlijke regio's bevat het ook zeer variabele DNA-sequenties die door de evolutie zijn veranderd. Deze regio's verschillen in verschillende organismen. Zij zijn dus kenmerkend voor de afzonderlijke organismen, waaronder bacteriën. Zodra het gen in de eerste stap is geïdentificeerd, kan het ook worden gebruikt om te bepalen hoeveel verschillende micro-organismen er op onze huid leven. Daarom is de 16S rRNA-sequentie een prachtige herkenningsmarker voor de moleculair-genetische analyse van de microbiologische diversiteit binnen het huidmicrobioom.

Het resultaat van onze laatste studies: na gebruik van Kneipp badproducten en Kneipp douches, was de microbiële diversiteit en samenstelling (abundantie) van het huidmicrobioom niet aangetast bij de vrijwilligers.

Maar dat is nog niet alles - we werken nog steeds aan dit spannende onderwerp en doen momenteel uitgebreid onderzoek naar de interacties tussen onze huidverzorgingslijnen en het eigen microbioom van de huid. Wij hebben bijvoorbeeld al kunnen aantonen dat onze teunisbloem- en wintergevoelverzorgingslijnen, evenals de verzorgingsproducten in het mannenassortiment, het eigen microbioom van de huid in evenwicht houden.

Bronnen:

1) Grice EA, Kong HH, Conlan S, Deming CB, Davis J, Young AC; NISC Comparative Sequencing Program, Bouffard GG, Blakesley RW, Murray PR, Green ED, Turner ML, Segre JA. Topografische en temporele diversiteit van het microbioom van de menselijke huid. Wetenschap. 2009 May 29;324(5931):1190-2. doi: 10.1126/science.1171700.

2) DeSalle R, Perkins SL. Welkom bij het microbioom: Leer de triljoenen bacteriën kennen in, op en rond je. Yale University Press, 1e Editie, 2015

3) Het geheime leven van de huid; 18.04.2020: Terug naar de basis: Bacteriën, virussen en schimmels

4) Reiger M, Schwierzeck V, Traidl-Hoffmann C. Atopisch eczeem en microbioom. Dermatoloog. 2019 Jun;70(6):407-415. doi: 10.1007/s00105-019-4424-6.

5) Song SJ, Lauber C, Costello EK, Lozupone CA, Humphrey G, Berg-Lyons D, Caporaso JG, Knights D, Clemente JC, Nakielny S, Gordon JI, Fierer N, Knight R. Cohabiting family members share microbiota with one another and with their dogs. Elife. 2013 Apr 16;2:e00458. doi: 10.7554/eLife.00458.