Leer meer over het natuurwonder arnica en ga (tenminste mentaal) mee naar Galicië, Spanje:.
Sebastian Kneipp was al overtuigd van de effectiviteit van arnica - "Het was met goud niet te betalen", zei hij eens. Tot op de dag van vandaag is arnica een van de belangrijkste planten in ons bedrijf. Wij richten ons op het duurzame gebruik van deze traditionele medicinale plant. Voor het verkrijgen van arnica gaan we naar Galicië in Spanje. Daar worden de bloesems verkregen door duurzame wilde pluk en via ons proefproject voor de teelt van arnicaplanten.
Op de luchthaven van Madrid-Barajas stappen we op het vliegtuig naar A Coruña. De Galicische stad dient als ons basiskamp tussen de verschillende bestemmingen van onze reis rond de arnica.
Als je alleen al uit de het raampje van het vliegtuig kijkt, is het duidelijk: Galicië doet zijn reputatie alle eer aan. Kilometer na kilometer verandert de beige en bruine tint van de Spaanse bodem in een weelderig groen. Bossen, kleine rivieren en de Atlantische kust kenmerken de regio. Een optimale habitat voor de Spaanse Arnica montana.
De kleine, heldergele bloeiende plant stelt hoge eisen aan zijn omgeving. De grond moet vruchtbaar zijn, ten minste af en toe met een hoge vochtigheidsgraad, zure grond, indien mogelijk een bron van water in de buurt en zon van boven. De Spaanse Arnica montana kiest zijn plek zeer zorgvuldig. Bij Kneipp gebruiken we echter deze specifieke ondersoort van arnica. En daar is een goede reden voor: in tegenstelling tot zijn Oost-Europese zusje, de Arnica montana atlantica, heeft de Spaanse Arnica montana een bijzonder laag allergie-potentieel. Een klein natuurwonder dat bewaard moet blijven.
Van klimaatverandering tot begrazing tot landbouwmonoculturen, de Spaanse arnica wordt met talrijke bedreigingen geconfronteerd; natuurlijke arnicaweiden worden steeds moeilijker te vinden. "Sinds ik een kind was, heb ik de arnica langzaam zien afnemen. We moeten de populatie absoluut stabiliseren - daarom ben ik blij dat we in Kneipp een partner hebben die zich inzet voor een duurzame verzameling van de wilde planten en ons tegelijkertijd steunt bij de teelt van arnica," zegt Marcos, een Galiciër. Hij is in de streek geboren; inmiddels heeft hij de leiding van het familiebedrijf overgenomen van zijn vader, die voor ons als lokale grondstoffenpartner fungeert en verantwoordelijk is voor het drogen en leveren van de arnicabloemen aan Duitsland.
In Duitsland komen de bloemen aan bij het bedrijf Kräuter Mix. Hun medewerkers maken de arnica klaar voor verdere verwerking, snijden het op een bepaalde maat en overhandigen het aan Kneipp. Hier komen de afgesneden bloesems in de ketel terecht: maceratie is de naam van het proces waarbij de arnica-bloesems hun actieve bestanddelen afgeven aan de olie. Het aldus verkregen olie-extract vormt op zijn beurt de basis van de Kneipp-arnica-producten.
Opdat de bloesems rechtstreeks in Duitsland kunnen worden verwerkt, controleren Marcos en zijn collega's de kwaliteit van de verzamelde arnica terwijl ze nog in Galicië zijn. "We ontdoen de bloesems van kleine blad- en grasresten. Maar als de arnica te vroeg is geoogst en vervolgens als knop of samen met de wortels is geleverd, accepteren we het niet eens. Wij willen dergelijk rigoureus inzamelgedrag niet aanmoedigen," benadrukt hij. Een werknemer waar hij volledig op kan vertrouwen is Pilar.
We ontmoeten Pilar in Orense. Zij beheert een van de centrale inzamelpunten voor arnica - dat wil zeggen dat zij de arnica-bloemen van de arnica-verzamelaars in de regio in ontvangst neemt en ze naar de droog- en opslaginstallaties van Marcos vervoert. Haar moeder deed dit werk al en leverde de bloesems toen al aan Adonis, de grootvader van Marcos. "Ik ben tussen de bloemen geboren," zegt Pilar en lacht.
Zij legt ons uit hoe belangrijk het is om enkele regels te volgen bij het oogsten van arnica: "Arnica heeft tijd nodig. De bloem moet helemaal open zijn, alleen dan zijn de actieve bestanddelen volledig geconcentreerd. Bij het verzamelen, laten we ook altijd wat rijpe bloemen staan. Er moeten genoeg zaden in de natuur blijven, zodat er volgend jaar weer arnica is. Immers, de bijen vliegen alleen naar rijpe bloemen en verspreiden zo hun stuifmeel."
Om ervoor te zorgen dat zowel ervaren als nieuwe inzamelaars deze duurzaamheidsregels naleven, heeft het bedrijf Kräuter Mix documenten opgesteld waarmee alle bij de oogst betrokken personen regelmatig worden opgeleid. "We moeten deze strenge kwaliteitscriteria handhaven, zodat wilde arnica een toekomst heeft. Maar wij kunnen alleen slagen met klanten die bereid zijn het zonder inferieure, ongecontroleerde ingezamelde goederen te stellen," legt Pilar uit.
Ondanks alle inspanningen om de arnica-populaties te stabiliseren door duurzame wilde inzameling van de bloemen: Klimaatverandering, vernietiging van de natuurlijke habitat en ongecontroleerde inzamelingsactiviteiten blijven een steeds grotere bedreiging vormen. In 2013 zijn dus de eerste maatregelen voor de teelt van arnica van start gegaan: met de hulp van Marcos zijn Kräuter Mix en Kneipp op zoek gegaan naar geschikte partners voor het proefproject. Twee kleine bedrijven vielen in het bijzonder op: een kwekerij in de buurt van Betanzos en het landgoed Orballo in de buurt van Donín (beide in de provincie A Coruña).
De kwekerij werd de kraamkamer voor de kleine arnica zaailingen. Pablo is hun eigenaar en gepassioneerde plantenvader. Als iets nieuw, ongewoon of moeilijk is, ontbrandt er een vonk in hem: neem de uitdaging aan om arnica te kweken, verzamel zaden en daar gaan we. Of dat dacht hij toch. Maar het duurde bijna drie jaar voordat Pablo de eerste successen kon optekenen. De bladeren van de arnica zijn zo dik als een vuist. "Tot ik de juiste hoeveelheid water en meststoffen onder controle had, moest ik de zaailingen lange tijd observeren. Op dit moment ben ik bezig om de kluit nog meer te laten ontwikkelen. Daarom wil ik hogere zaaipotten gebruiken, omdat ik heb gezien dat de wortels de neiging hebben om dieper te groeien in plaats van breder."
Op dit moment zijn de arnicaplanten overrijp - de zaden voor de volgende generatie kunnen nu uit de bloemen worden geplukt. "Daarna moeten we de zaden schoonmaken en ze bevrijden van kleine vezels en hun parapluutjes, zodat de zaaimachine niet verstopt raakt," legt Pablo uit. "Het schoonmaken is nog steeds puur handwerk omdat de zaden zo verschillend van grootte zijn. Ik moet nog steeds met iets komen." De zaden worden eind juli, begin augustus gezaaid. Zodra de planten groot genoeg zijn, begint het leven pas echt: ze gaan van de kas naar het veld.
De jonge arnicaplanten hadden het zeker slechter kunnen treffen: Hun veld ligt op het landgoed Orballo - een kleine oase midden in een biosfeerreservaat. Het land behoort toe aan de familie van Gerardo, de beheerder van het landgoed. "Onze boerderij is geweldig voor arnica," vertelt hij ons. "De grond is zeer vruchtbaar, een kleine rivier stroomt op slechts een paar meter afstand. En toch moet de grond zorgvuldig worden voorbereid voor het zaaien. Eerst wordt het omgeploegd, dan opnieuw verdicht zodat het dekzeil voor onkruidonderdrukking goed op de grond ligt. De arnica heeft veel aandacht nodig.
Joaquin in het bijzonder voelt de pijn. Hij is de tuinman die verantwoordelijk is voor de arnica en is bijna elke dag in het veld met de kleine plantjes:
"De arnica is vrij slecht in het afweren van andere planten," vertelt hij ons. "Als je de zaailingen niet regelmatig verzorgt, gaan ze dood. We wieden elke stengel; als de wind de arnica met bladeren bedekt, maken we ze los; we blijven de grond opnieuw verdichten, zodat de mollen hun gangenstelsels niet onder het veld kunnen graven. Het is veel werk, maar het is het waard."
In feite gedijt de arnica goed. 4.000 planten staan op het proefveld - geplant in november, vandaag (op een junidag) in volle bloei. Goede timing. Zo kunnen we helpen met de oogst. We hebben tenslotte van Pilar geleerd hoe we het goed moeten doen. Dus oogsten we alleen de volledig geopende bloemen. De rest is voor de tweede oogst of blijft op het veld om te zaaien.
“
"Het project voor de teelt van arnica in Galicië is voor ons van groot belang uit het oogpunt van duurzaamheid en grondstofkwaliteit. Wij zullen dan ook met volle kracht blijven werken aan het slagen ervan. ”
Samen met onze partners in Galicië blijven wij ons inzetten voor het behoud van Arnica montana atlantica - het was tenslotte niet voor niets een van de lievelingskruiden van Sebastian Kneipp.
"Niet met goud te betalen", zegt Sebastian Kneipp over deze geneeskrachtige plant. Lees meer over de kracht van arnica in de plant- en kruidengids.
⇒ Ontdek de nieuwste Kneipp producten en doe mee aan leuke winacties.
(maandelijks per e-mail)
